26 de novembro: A la sombra del árbol violeta

Esta semana temos a xuntanza para comentar a novela A la sombra del árbol violeta de Sahar Delijani. Recoñezo que non oira antes falar dela, unha xove iraniana, nacida no cárcere de Evin (Teherán) en 1983 da que esta é a súa primeira novela.

O feito excepcional do seu nacemento en prisión o comparte con varios dos protagonistas da novela. Novela que comeza precisamente co relato dun nacemento nesa mesma cárcere, o de Neda, a filla de Azar. A historia cóntanos as peripecias de dúas xeracións de xoves iranianos. Aqueles que nos anos 80 sufriron represión, cárcere (Azar e o seu marido Ismael; Simin e a súa irmá Parisa; Marzieh ou Firoozeh, compañeiras de Azar e Parisa en Evin), ou morte (Behruz, o irmá de Ismael e home de Simin, e Amir). E aqueles que, fillos dos anteriores, trinta anos despois, sofren as consecuencias de nacer no cárcere, ser criados polos avós e os tíos; ter que emigrar a Berlín, Turín ou California (Neda, Forugh, filla de Behruz e Simin; Omid e Sara, fillos de Parisa; Dante, fillo de Marzieh; Dunya, filla de Firoozeh, ou Sheida, filla de Amir e Maryam).

Esas dúas xeracións corresponden a dous momentos da historia convulsa de Irán. Por un lado, aqueles xoves contestatarios á Revolución Islámica iraní posterior ao derrocamento do Sha e a guerra con Irak e que rematou coa sistemática execución dos prisioneiros políticos en 1988. Por outro lado, os fillos tanto das víctimas como dos verdugos daqueles que protestaron, na chamada "Revolución verde", tras as eleccións presidenciais de 2009, contra un presunto fraude.

Nalgunhas entrevistas como a do EL PAÍS, o El Mundo, Sahar Delijani na súa páxina web conta a orixe desta historia na que aúna vivencias persoais e de seus maiores. Chama a atención que nesta web aparecen, en lugar destacado, as palabras doutro autor que lemos neste club fai moitos anos, Khaled Hosseini, tamén norteamericano fillo dunha patria convulsa de Oriente, neste caso, de Afganistán:  

"Set in post-revolutionary Iran, Delijani’s gripping novel is a blistering indictment of tyranny, a poignant tribute to those who bear the scars of it, and a celebration of the human’s heart’s eternal yearning for freedom.

Khaled Hosseini

Nesta novela afloran temas como o da represión, que non soamente afecta a quen a sofre directamente, senón tamén a aqueles familiares que teñen que vivir despois con ela. Ocasionando, moitas veces, fortes traumas, silencios, mentiras e segredos no seo das familias. Como no caso de Sheida,  que tarda en enterarsed que o seu pai non morrera de cancro senón víctima da represión. Ou como o de Neda: 

"Había un profundo abismo entre lo que podía decirse dentro de casa y fuero, al otro lado de la puerta cerrada. Dos mundos paralelos; uno donde nada se ocultaba, ni los recuerdos ni el desprecio de la familia hacia el régimen, y otro donde todo estaba prohibido, donde las voces eran acalladas y los niños heredaban una actitud alerta frente a cualquier cosa que pudiera poner a la familia en peligro, pues cargaban con los secretos de sus padres, pesados como un fardo de piedras que jamás pudieran soltar." (p. 273)

O tema da venganza tamén está moi vivo, non tanto das víctimas contra os verdugos, senón no temor dos fillos das víctimas de non ter rematado de sufrir: "Y así vivieron durante años, con el temor de volver a ser castigados, de una venganza no del todo consumada." (p. 274).

A novela remata en estrutura circular, coa esperanza. Comezou cun nacemento no cárcere, o de Neda, onde participa tamén un Guardián da Revolución, Mesyam, que será logo un arrepentido da mesma, e remata cun nacemento, o do neto de Mesyam, morto pola paliza recibida pola súa nai nunha manifestación. Pero por riba de todo, esta historia finaliza co amor entre a propia Neda e o fillo de Mesyam, Reza.

"De pronto todo el mundo se echó a la calle. Los hijos de las víctimas y también los de los verdugos. Cada uno de ellos rebosantes de esperanza, expectación, confianza." (p. 274)

A cárcere de Evin funciona como marco do horror, pero tamén como símbolo, pois cerca dela reuníranse os fillos das prisioneiras: Sara, Donya, Omid, Dante, e verán pola ventá as luces dunha festa de cumpreanos. (p. 230)

E outro símbolo claro, xa dende o título, é a árbore do jacarandá, o das flores violáceas, que medraba na casa familiar dos avós Agajaan e Zinat. É símbolo da unión familiar: 

"Sus destinos tan entrelazados como sus brazos. No podía verlos como hermanos o primos. Sólo acertaba a verlos como tres reflejos de un mismo cuerpo. Tres partes de una misma cosa, como las ramas de un árbol, el jacarandá que crecía en el patio de la casa familiar. Era imposible saber dónde acababa el árbol y dónde empezaban las ramas." (p. 73). 

Árbore que se menciona nos momentos nos que se contan varias historias de amor entre Dante e Forugh, Neda e Reza...

En fin, un relato duro, pero que ilumina unha etapa escura da historia dun país quizais demasiado alonxado do noso, nunha edición á que afea certos laísmos na tradución, pero que se le con facilidade e gusto.

29 de outubro: 84, Charing Cross Road de Helen Hanff

Mañá comezamos unha nova tempada da sección de Adultos do noso Club de Lectura do IES Sofía Casanova. E xa van unhas poucas, tantas que perdín a conta!

E iniciamos o curso cunha noveliña moi curta e loada de ler: 84, Charing Cross Road, de Helen Hanff (1970). O título alude á dirección da librería londinense Marks & Co, con cuxo responsable, Frank Doel, se carteou a escritora norteamericana durante uns anos posteriores a Segunda Guerra Mundial, de 1949 a 1969. 

Helen Hanff decidiu dar a coñecer esta correspondencia. A obriña, pola súa viveza e encanto, gustou de inmediato e tivo tanto éxito que foi levada ao teatro e incluso foi adaptada a unha preciosa versión cinematográfica en 1997, La carta final, película de David Jones, con Anne Bancroft e Anthony Hopkins nos papeis de Helen e Frank, que foi gañadora dun BAFTA á mellor actriz.

Pero quen era esta escritora descoñecida que tan amablemente e con tanto sentido do humor se escribía co eficiente e serio libreiro británico? Helen Hanff (1918-1997) era unha escritora xudía, autodidacta, que traballaba fundamentalmente como guionista da televisión; pasou por moitas penalidades ata que o éxito chamou á súa porta precisamente grazas a esta novela de 1970. Posteriomente escribiu as súas memorias Underfoot in Show Business,  na que narraba a súa loita por trunfar no mundo do teatro de Nova York. Traballou tamén como publicista. 

No pequeno libro de 84 Charing Cross Road hai moitas cousas: amor aos vellos libros, amizade (e algo máis) entre estes dous seres tan diferentes, Helen e Frank, cada un a cada lado do Atlántico... Pero tamén encontramos a preocupación, máis alá da mera relación comercial, entre Helen e o pequeno universo dos traballadores da librería, cos que se comprometeu tanto que chegou a mandarlles comida e regalos tratando de paliar a escaseza da postguerra en Reino Unido. E iso que a Helen non lle sobraba o diñeiro precisamente. Por iso e porque odiaba voar, foi pospoñendo a súa prometida visita a Londres e cando por fin o fixo en 1971, xa era tarde para Frank, que morrera en decembro do 1969 e aínda para a propia librería que pechara para sempre. Así que solo poderá coñecer a Nora, a viúva de Frank e ás súas fillas, Sheila e Mary. Pero si poderá disfrutar do éxito das adaptacións televisivas (BBC, 1975) e teatris (Londres, 1981; Broadway, 1982) desta pequena peza.

A pesar do éxito, Helen Hanff continuou vivindo no mesmo modesto apartamento da rúa 72, en compañía dos vellos tesouros bibliográficos que con tanto amor e celo profesional lle conseguira Frank Doel.

25 DE XUÑO: LA AMIGA ESTUPENDA DE ELENA FERRANTE

Ola a todos!

Rematamos o curso cunha lectura moi refrescante para o inicio do verán. La amiga estupenda, primeiro volume da saga Dos amigas de Elena Ferrante. Tiñamos ganas de achegarnos a esta autora tan misteriosa, cuxa identidade, a de Anita Raja, non se soubo ata ben pouco, por varios motivos. Un deles polo éxito que está a ter a serie de HBO L´amica geniale.

Este primer volume iníciase na época actual cunha chamada de Rino, o fillo de Lila, a Lenú, a narradora, amiga da infancia de Lila. Rino informa da desaparición de Lila. E Lenú, nun largo flash back, comeza a contar a historia da súa amizade, dende os sete anos, nun barrio popular do Nápoles de dopoguerra.

Cun estilo moi áxil, que explica o enorme exito de vendas da saga, o volume devórase, pero por debaixo desa aparente facilidade, ben é certo que se tratan temas moi profundos.

O despertar á vida dunha parella de rapazas é algo, nestes tempos de reivindicacións femininas, que se agradece. Coñeciamos a relación de camaradería de dous mozos, como Tom Sawyer e Huckleberry Finn, ou máis recentemente de Hans e Konradin en Reencuentro de Fred Uhlman (1971) por poñer soamente dous exemplos. Pero non era frecuente abordar esa temática aplicada ás rapazas.

Por outra parte, temas como a educación como factor de compensación das desigualdades sociais, como camiño de mellora persoal e vía de escape dun barrio pobre xa fora moi ben reflectido na fantástica Un árbol crece en Brooklyn de Betty Smith (1943), novela coa que atopamos similitudes con este volume de Ferrante. Nela, Francie Nolan descubre a través da biblioteca todo un mundo de posibilidades. O personaxe da mestra Oliviero, coas súas luces e sombras (como o seu rexeitamento á invitación á voda de Lila), é con todo un modelo deses mestres que coa súa teimuda insistencia, conseguían que os seus alumnos tiraran para adiante, mesmo contra a vontade dos pais que preferían que se puxeran a traballar.

A sexualidade, o despertar da rapaza a ese descoñecido, temido e apetecido universo atravesa toda a narración. A súa cara máis fermosa cos seus primeiros namoramentos con Gino ou Enzo; pero tamén, a súa parte máis terrible, a través do abuso de Donato Sarratore, que vai deixar en Lenú un terrible sentido de culpabilidade que, aínda por riba, vai alonxala do seu verdadeiro amor: Nino Sarratore. E a parte, máis novidosa deste eixo temático, é esa prohibida sensación que o seu amor-celos por Lila tinxe sempre a súas relacións, como na impactante escea, do baño previo á voda de Lila.

As críticas positivas desta novela acompañaron ao éxito popular, caso extraño. Nós sumámonos a esta universal opinión coa estupenda noticia de que temos máis amiga estupenda para rato. 

28 de maio: ¡Noticia bomba! de Evelyn Waugh

O libro que comentaremos o vindeiro martes dá un xiro ao noso percorrido. Da literatura en español pasamos á máis pura literatura british. Da novela intimista á novela de humor. De feito, ¡Noticia bomba! (Scoop, 1938) de Evelyn Waugh está considerada un dos cumes deste subxénero no que no Reino Unido son mestres, con nomes como Bernard Shaw, Chesterton, Wodehouse...

Concretamente Evelyn Waugh (1903-1999) cultivou o humor en textos como Decadencia y caída, Cuerpos viles, Merienda de negros ou Los seres queridos. Entre o gran público, grazas á exquisita serie da BBC, quizáis é máis coñecido por obras como Retorno a Brideshead (1945), na que se disecciona a clase noble na persoa de Lord Sebastian Flyte. Evelyn Waugh, que participou como comandante na II Guerra Mundial, tinxiu de máis seriedade a súa obra despois desta dura experiencia. Un ano antes da súa morte publicou Un aprendizaje mínimo, a súa autobiografía. Alí falou da súa estadía en Abisinia como correspondente de guerra, aspecto que aproveitou no libro que estamos a comentar. ¡Noticia bomba!

Efectivamente nesta obra  ponse o foco no mundo do periodismo. Concretamente a través da figura de William Boot, que por culpa dun erro provocado pola homonimia, pasa dun plácido transcorrer na campiña inglesa rodeado de parentes excéntricos, á primeira fila nunha guerra en África.

Cun intelixente sentido do humor Waugh critica a manipulación que os periódicos fan da realidade, especialmente por parte dos correspondentes de guerra, capaces de escribir dunha guerra antes de que esta se produza. O cuarto poder é radiografiado pero non deixa títere sen cabeza. Presenta a división política do mundo entre o fascismo das "Camisas Blancas" e o bloque soviético. E dirixe a súa cínica mirada contra o propio imperialismo británico en frases xeniais como: 

"Es un país sin el más mínimo interés [...] Si fuera rico, ya pertenecería a Inglaterra."

Algunhas críticas como a de El País lembran as palabras de Borges: "Evelyn Waugh ha declarado: Distracciones: comer, beber, dibujar, viajar, calumniar a Aldous Huxley. Odios: el amor, la buena conversación, el teatro, la literatura, el principado de Gales." 

Outras críticas nos dan claves vitais deste escritor que aporta un necesario sentido do humor nestes días de tanta crispación.

30 de abril: DISTINTAS FORMAS DE MIRAR EL AGUA DE JULIO LLAMAZARES

O vindeiro martes comentaremos a novela de Julio Llamazares: Distintas formas de mirar el agua (Alfaguara, 2015) pola que quedou finalista do Premio da Crítica de Castilla y León. Antes de que se fallara o premio, o escritor manifestou a súa renuncia ao mesmo no caso de logralo.

A novela constitúe unha dobre despedida: o adeus a Domingo, o vello morto cuxas cinzas van botar nas augas os seus parentes; e a despedida dunha aldea, Ferreras, anegada polo pantano. Aldea que sempre estivo na memoria de Domingo, na da súa muller Virginia e nas dos seus fillos e aínda  nas dos seus netos que non a coñeceron.

A dor das xentes por culpa das terras roubadas polas augas é un tema recorrente na traxectoria do escritor. Non en van naceu  en 1955 precisamente nunha aldea, Vegamián, (onde viviu nove anos como fillo do mestre), logo asolagada polas aguas do progreso. Moitas veces falou Llamazares deste tema na prensa, pero onde mellor o plasmou foi nas súas obras.

Especialmente na súa novela máis coñecida, La lluvia amarilla, fala deste abandono dos pobos en prol do progreso. Progreso representado nos pantanos, tan propios da época tardo franquista que vendeu ao exterior os logros do seu programa tecnocrático, sen querer ver as súas terribles consecuencias para os individuos, as familias e os pobos. Todos tiveron que renunciar ás súas raíces, ao seu contorno natal, aos seus mortos enterrados alí, á súa memoria, en fin, a cambio de feos pisos en extrarradios de cidades industriais. O desgarro para os vellos ás veces foi insalvable e non foron quen de acomodarse ao novo estilo de vida. E os efectos destas medidas os estamos a pagar aínda cincuenta anos despois. E hoxe con moita viveza no drama do que se deu en chamar "A España vaciada", da que ninguén se lembra senón en épocas electorais.

Pola miña parte, na provincia da miña nai, Huesca, tamén se viviron escenas semellantes. Sempre recordarei o relato da miña avoa das últimas festas de Lanuza, onde todo o pobo trataba de divertirse pero non podía deixar de pensar que á fin do verán, todos tiñan que partir da aldea. Dúas irmás anciás, donas dun vello pazo infanzón, venderon ao meu tío a reixa de ferro da súa casa. Preferimos que a quede vostede antes de que a traguen as augas. Elas  non levaron as chaves, poque as quedara meu tío, pero tantos outros sí. Vexo cada ano a reixa de Lanuza na casa da miña avoa en Panticosa e non poido menos de lembrar as dúas irmáns anciáns que tantas veces a cruzaran.

Julio Llamazares preséntanos na obra que lemos unha historia sinxela, o adeus de Domingo. E o fai cun estilo que lle é propio, moi lírico. Elixe a estrutura do perspectivismo, adicando cada capítulo ao punto de vista dun personaxe, para, como nos aclara dende o título, presentar "distintas formas de mirar a agua". Dende o máis cercano ao morto, Virginia, a súa víuva, que tivo as mesmas experiencias do seu home, ata os seus catro fillos: Teresa, Toño, Virginia e Agustín, os seus xenros e noras, os seus netos. Nos 16 monólogos cada vez a lembranza da aldea perdida é menor, a distancia emocional de cada un ao drama orixinal máis grande. Pero esta estrutura caleidoscópica enriquece o texto. Deixando sen xuzgar os feitos. Cadaquén que saque as súas conclusións. Dende os partidarios do  progreso (un dos netos de Domingo é precisamente enxeñeiro) ata os detractores.

Como dixemos, Julio Llamazares deixa a aldea natal de forma traumática. Instálase cos seus en Olleros de Sabero na conca carbonífera leonesa. Estuda Dereito pero traballa como periodista. Como narrador deuse a coñecer en 1985 pola porta grande con Luna de lobos e tres anos despois publicou La lluvia amarilla. Ambas finalistas ao Premio Nacional de Literatura.

A figura de Llamazares podemos considerala poliédrica. Ademais de narrador é un notable poeta encadrado dentro da  xeración dos 80 ou Os novísimos. Destaca tamén a súa adicación aos libros de viaxes, con textos como El río del olvido (1990), Trás-os-montes (1998), Cuaderno del Duero (1999). Cultiva o ensaio en El entierro de Genarín (1981) e Los viajeros de Madrid (1998). Recolle os seus artigos periodísticos en Babia (1991), Nadie escucha (1993). Tamén salienta como guionista de cine.

Volvendo ás súas narracións, en 1994 escribiu Escenas de cine mudo, El cielo de Madrid (2005), Las lágrimas de san Lorenzo (2014) e Distintas formas de mirar el agua (2015) que estamos a comentar.

A prensa recolle interesantes críticas a Distintas formas de mirar el agua como a de Babelia ou El cultural.

En canto ao seu estilo, destaca o seu intimismo, a busca dun léxico coidado e lírico, sobretodo nas pasaxes descriptivas. O seu gusto pola natureza, pola súa particular Arcadia ou Idade de Ouro perdida que moitos identifican coas aldeas asolagadas polas augas de tantos montes da nosa península.

Esperemos que a xuntanza do martes nos dea para falar moito e ben desta obra.

COMENTANDO IRSE DE CASA

Onte a nosa xuntanza sobre a novela Irse de casa de Carmen Martín Gaite resoltou moi interesante. O sentimento unánime foi positivo, case de entusiasmo ante a derradeira obra da escritora salmantina. Aínda que a algúns costou un pouco encaixar todas as pezas deste tapiz (nunca mellor dito, dado o oficio da protagonista) ao final conseguírono e descubriron un prodixio en canto ao estilo e o xogo de narradores.

A película de Jeremy sobre La calle del Olvido será o producto final que Amparo deixe, unha vez que é quen de viaxar no espazo (a súa patria chica de cidade provinciana que non queda claro que sexa Salamanca) e no tempo (40 anos non son nada?), e poida deixar atrás os fantasmas da súa dura infancia, os seus complexos, a incomprensión da nai, que tiña engaiolados nunha mochila.

A novela constrúese coma unha sucesión de escenas cinematográficas que van engarzando a película final. Ademais do cine, ten moita importancia a música, sobre todo co contraste entre a zarzuela (que nos dá uns dos momentos máis cómicos da obra a cargo do personaxe, xenial, de Marcelo), e a balada Yesterday dos Beatles (que é a música de fondo da escena máis romántica de todas, esa espléndida e outonal cea de aniversario entre Abel Bores e Amparo Miranda).

Tamén é posible rastrexar pegadas da propia autobiografía da escritora: sobre todo na figura de Olimpia, que parece ser a primeira en ter na cabeza, insuperable conxunción  de decadencia e resistencia. Outros viron a sombra do exmarido Rafael Sánchez Ferlosio (aínda vivo) en Agustín Sánchez del Olmo (separado de Manuela Roca, pero unido a ela aínda despois de morta). O clima tan dos 90 co tema como as drogas e a sida pode recordarlle á escritora a súa experiencia sobre o tema, na persoa da súa filla. Así como os anos pasados en Nova York xorden dende o pórtico da obra.

Como di na dedicatoria, e insitimos na metáfora xa comentada ao principio: "un tapiz consta de tantos hilos que no puedo resignarme a seguir uno solo; mi enredo proviene de que una historia esta hecha de muchas historias. Y no todas puedo contarlas." Clarice Lispector: Felicidad clandestina.

Así, a novela non soamente trata a historia de Amparo Miranda, sino de unha morea de personaxes que desfilan polas súas páxinas e cuxos fíos están trenzados, por relacións de familia, de afecto, de traballo... Xa citamos algúns deles: Olimpia, Manuela, Abel, Marcelo, Agustín, Jeremy... Pero quédannos outros moitos: a familia de Amparo: a súa nai que se arrepinte tarde do seu fracaso ao educar a Amparo e busca no seu neto Jeremy atopar o afecto; o seu home Gregory, tan en sombra pero tan comprensivo, o seu amante Ralph, que nunca pode dar a talla..., os seus fillos tan perdidos...

Os secundarios que rodean aos citados: como Tarsi, traumatizada pola súa soltería e desclasada ante a familia todopoderosa da súa cuñada Manuela; Valeria, que tras apostar pola súa parella en contra da familia tradicional, síntese abandonada e traicioada e non se atreve a recoñecelo ante aquela. Entre estes secundarios, emerxen os tradicionais criados do mundo de teatro clásico (Rufina, Ricardo, Susana, ...) que serán os que nos narren, sobre todo ao final, a despedida de Amparo, as súas últimas horas en España. E como non, no fondo do tapiz o xenial coro grego de cotillas, que  non serán quen de recoñecer a Amparo... De feito, soamente el, Abel, será o que a recoñeza. Discutimos se a porta desta relación corenta anos despois poido quedar aberta ou pechada. En todo caso, coincidimos en que o final é esperanzador, ela decide dar un xiro á súa vida. Soamente ao "irse de casa" pode apreciar o que deixou, o que perdía...

Dúas imaxes que chamaron a atención: as cerezas que unen a Marcelo e a Agustín na divertida escena da frutería, que serven de metáfora de como estamos unidos unos aos outros. ("bueno, digamos que nos unen las cerezas -concedió con un poco de guasa" p. 107); e o cadro do árbol da vida, que agradezo a Pepe que mo facilitara "Alegoría del ábol de la vida" (Ignacio de Ries, 1653):

"¿Se encuentra usted bien? Sí, gracias, es que estaba pensando antes que ese árbol de la vida lo llevamos por dentro, y nos están serrando el tronco y no nos damos cuenta." (p. 97) 

Para rematar (pois poderiamos seguir falando moito máis), deixamos aquí algunhas citas que gustaron e foron lidas e comentadas onte:

"Cerró los ojos. Cuando se aprietan fuerte los ojos, la soga de las imágenes obsesivas afloja su cerco hasta que llega a romperse y entonces puede cumplirse el milagro: el moscardón de la angustia vuela a otro arbusto y el tiempo, a zancadas de siete leguas, ha mudado el escenario del recuerdo. Pero no hemos visto ni oído a los tramoyistas." (p. 193)

"Hay tres puntos claves en ese borrador - se dijo-, uno el encuentro con mi armario de luna, otro la entrada en una casa donde se han demolido todos los tabiques que oprimieron mi infancia, y el tercero la voz desgarrada de Olimpia invocando al vacío una respuesta sin esperanza, ¡respondedme!, mientras yo me escondía tras un árbol. (p. 287)

26 DE MARZO: IRSE DE CASA DE CARMEN MARTÍN GAITE

A nosa seguinte lectura é Irse de casa da escritora Carmen Martín Gaite (1925-2000), una salmantina con raíces galegas por parte materna, concretamente da comarca de San Lorenzo de Piñor (Ourense). Tras o seu brillante paso pola Facultade de Filosofía e Letras da Universidade de Salamanca, onde tivo de mestre a Rafael Lapesa, iniciou a súa andaina como escritora.

Encadrada na xeración dos 50 (xunto a outros como Rafael Sánchez Ferlosio que chegou a ser o seu marido, Ignacio Aldecoa, Josefina Aldecoa, e outros), cultivadores da chamada novela social, a nosa escritora comezou a súa carreira no 1954 con El balneario, que acadou o Premio Café Gijón de Relatos. Máis repercusión tivo Entre Visillos, Premio Nadal 1957, un relato caleidoscópico entorno á anodina vida dun grupo de rapazas nunha capital de provincias, que non poden aspirar a moito máis que ver pasar a vida dende detrás duns visillos. Esta serie foi levada á pequena pantalla en nunha serie de RTVE que podemos rescatar en RTVE a la carta.

El cuarto de atrás (Premio Nacional de Literatura, 1978) consolidouna como unha voz a ter en conta tamén no eido da novela experimental, polos seus xogos co narrador e a temporalidade. Retahilas (1974), Fragmentos de interior (1976), Caperucita en Manhattan (1990), Nubosidad variable (1992), La reina de las nieves (1994), Lo raro es vivir (1997) e Irse de casa (1998) foron pasos claros nunha das carreiras más sólidas do panorama da narrativa do finais do século XX. Carreira adornada, moi xustamente con outros galardóns tan señeiros como o Príncipe de Asturias de las Letras (1988), o Castilla y León de las Letras (1991) ou o Premio Nacional de las Letras en 1994. 

Xunto a novela, Carmen Martín Gaite cultivou tamén o relato curto en títulos como Cuentos completos y un monólogo; ou o ensaio en su díptico sobre os costumes amorosos: Usos amorosos del dieciocho en España (1973), ou Usos amorosos de la postguerra española (Premio Anagrama de Ensayo, 1987). A súa tese de doutoramento tamén foi publicada: El proceso de Macanaz (1970).

Toda esta traxectoria, na que tivo cabida a adaptación de guións televisivos como as coñecidas series, Santa Teresa de Jesús (1982) ou Celia (1989) sobre os libros de Elena Fortún, xunto a súa imaxe moderna, a súa melena gris, semicuberta por unha boina, fixeron de Carmen Martín Gaite unha figura cercana ao gran público. 

Cultivou a tradución de grandes clásicos da literatura romántica como Cumbres Borrascosas ou Madame Bovary. Axudou a difundir a obra da súa admirada escritora italiana Natalia Ginzburg. Exerceu a crítica literaria en medios de comunicación como Diario 16 que poden recuperarse no volume: Tirando del hilo (2006). Poden verse algunha das entrevistas feitas  en prensa, logo recuperadas, como esta do Cultural, ou reportaxes na súa memoria, como este do ABC ou de El mundo a cargo do seu amigo, o catedrático Santos Sanz Villanueva.

Se queredes camiñar pola súa xeografía literaria dende San Lorenzo de Piñor, pasando por Salamanca, Madrid e Nova York, podedes consultar este enlace. Un libro recente da editorial Siruela a recorda: Un lugar llamado Carmen Martín Gaite.

E concretamente sobre esta novela Irse de casa, a última que publicou, a propia autora nos di nunha entrevista en El País que: «De hecho, éste podría ser el título de casi todas mis novelas, aunque yo soy muy estable y llevo viviendo en la misma casa de Madrid desde 1953. No sé por qué, pero hay un momento en la vida en que la gente cree que cambiando de casa cambiará de vida»

A protagonista de Irse de casa é Amparo Miranda, unha diseñadora de modas de éxito, que volve a unha cidade de provincias coa idea de pasar desapercibida. «Los libros cambian a medida que los haces. Amparo se me fue convirtiendo en un ojo, se fue desleyendo en las vidas de los demás personajes. Ella se lleva sorpresas, como yo me las llevo cuando observo esas ciudades de provincias que cada vez se parecen más a las grandes ciudades. Todos tienen prisa por decir que son de allí de toda la vida, pero al mismo tiempo quieren irse...».

Esperemos que a súa lectura fora enriquecedora para o nosos membros do Club e que o vindeiro martes disfrutemos coa xuntanza entorno a ela.

Ata entón!

RETOMAMOS O NOSO BLOG DE ADULTOS

Ola a todos!

Seguramente botabades en falta as fantásticas entradas que Ana publicaba sobre as nosas lecturas. Todo ten unha explicación, as súas novas responsabilidades obrigárona a deixar o noso club, abofé que ao seu pesar. E os que quedamos ao frente do mesmo, estivemos un pouco despistados.

Facemos aquí pública petición de desculpas e resumimos as lecturas que fixemos neste intre:

• En decembro: El mar de John Banville.
• En xaneiro: El corazón de las tinieblas de Joseph Conrad.
• En febreiro: La muerte de Ivan Ilich de Leon Tolstoi.
• En marzo: Irse de casa de Carmen Martín-Gaite.

Sobre esta escritora falaremos en vindeiras entradas. E xa así, poñémonos ao día.