18 de febreiro: El conservador de Nadine Gordimer

Adiantándonos ao entroido, a nosa xuntanza de febreiro é xa o vindeiro martes 18. Temos connosco unha historia difícil, ambientada na Sudáfrica do apartheid: El conservador (The conservationist, 1974) de Nadine Gordimer.

Nadine Gordimer (1923-2014) acadou o Premio Nobel en 1991, precisamente o ano que quedaron abolidas as leis do apartheid, contra o que loitou cunha obra plenamente comprometida: Un  mundo de extraños, Nadie que me acompañe, El conservador... Muller que, como confesou no seu discurso de agradecemento en Estocolmo, grazas á cor da súa pel puido ter entrado na biblioteca do seu pobo, e alí coñecer aos que serían os seus mestres: Dostoievski, Chejov, Proust.

El conservador cóntanos a vida de Mehring, un branco corentón, exitoso home de negocios, que posúe unha granxa no Transvaal, a uns 40 kilómetros de Pretoria. Mercouna sen ter coñecementos agrónomos, simplemente para presumir dela nas súas comidas de negocios ou entre as mulleres ás que quere impresionar. 

"Mehring no era granjero, aunque por sus venas corría, indudablemente, algo de sangre granjera. Muchos hombres acomodados de la ciudad se compran fincas al alcanzar cierto estadio de sus carreras. (...) Es algo que parece consustancial al hecho de hacer dinero en la industria y que tácitamente se considera recomendable; prueba de haber conservado íntegra la humanidad y la capacidad de disfrutar de las cosas sencillas de la vida que los pobres ya no pueden permitirse." (p. 25) 

A partir do descubrimento do cadáver dun descoñecido nas súas terras, o personaxe móstranos unha vida dividida entre o traballo e as viaxes de negocios na capital; e as fins de semana nas terras, compartindo con Jacobus e outros peóns negros as faenas do campo. 

Merhing è un solitario, incapaz de reter ao seu carón nin a súa muller, nin ao seu fillo adolescente, cuxas voces tamén escoitamos nun xogo de voces narrativas bastante complexo.

Pero fundamentalmente è un ser pasivo ante a inxusta segregación racial do seu país. Alí viven separados os brancos (ricos descendentes de británicos, uns; tradicionalistas terratenentes boers, outros); os indios, pequenos comerciantes aos que ninguén apreza; os negros que malviven en míseras casas, expostas ao lume o as chuvias...

Pero por riba de todo, El conservador é a novela de África, cunha natureza multicor, sensual... E moi cruel: ovos roubados de galiñas de Guinea, fetos de hipopótamos abandonados, ratas mortas que feden a xelatina... Terras expostas aos caprichos da meteoroloxía nos seus cambios de humor: 

"Pero quién iba a imaginarse que ese hilo de agua que, a veces, se secaba por completo durante meses y meses, de forma que la hondonada no era más que una alcantarilla llena de hierba caqui y cajas de cerveza tiradas por los negros, que ese hilo de agua que, en tiempos normales de lluvia, no pasaba de ser una salpicadura de la gran tubería redonda de cemento que lo conducía bajo la carretera, iba a convertirse en algo con fuerza suficiente como para arrastrar un coche con sus ocupantes." (p. 287)

Cores, olores e sons que falan dun misterio que vai máis alá da identidade do morto do comezo e do final da novela.